Ký hiệu V+/V- trong mạch điện

[opendoor2507]

Trong các sơ đồ mạch điện, có lúc ta ký hiệu cực nguồn điện là V+, V-.
Nhưng cũng có lúc lại là Vcc, Vdd, Vee, Vss. Cứ loạn cả lên. Vậy phải hiểu như nào đây hả mấy pa. Hic hic

[thelam]

Theo hiểu biết nông cạn của tại hạ thì Vss , Vdd được dùng trong digital system để hiển thị rằng device đang được dùng là CMOS chip, và Vcc, Vee để hiển thị rằng device đang được dùng là TTL chip.

Vcc là điện thế + cho cực C của BJT
Vee là điện thế - cho cực E của BJT
Vdd là điện thế + cho cực D của CMOS
Vss là điện thế + cho cực S của CMOS
V+, V- được dùng trong analog system

Nếu có gì sai sót xin các vị anh hùng bổ sung. Đa tạ, đa tạ.

T.L

[opendoor2507]

Được tiên sinh Thelam thân chinh từ bên Điện tử công suất qua đây giải đáp, tiểu đệ vô cùng cảm kích. Việc tiếp đón có gì không phải phép mong tiên sinh bỏ quá.
Cảm ơn về những lời chỉ giáo của tiên sinh, tuy nhiên vẫn cần có những giải thích cặn kẽ chính xác hơn về các ký hiệu kia, sử dụng chúng như thế nào cho phù hợp.
Mời các vị anh hùng tiếp tục bổ xung.

[phamthaihoa]

Trong các sơ đồ mạch điện, có lúc ta ký hiệu cực nguồn điện là V+, V-.
Nhưng cũng có lúc lại là Vcc, Vdd, Vee, Vss. Cứ loạn cả lên. Vậy phải hiểu như nào đây hả mấy pa. Hic hic

Nếu em nhớ không nhầm thì thế này, mấy hôm nữa qua trường nhờ đại ca chỉ giáo mấy thứ.

Vcc: Voltage colector to colector
Vdd: Voltage Drain drain
Vee: Voltage Emitor emitor
Vss: Voltage for substrate and source

Cái Vee có thể em nhớ nhầm.

Các thuật ngữ này xuất phát từ công nghệ TTL và CMOS.
Công nghệ TTL thì dùng transistor để đóng mở mức logic. Thông thường các chân ra được mắc vào C, nên khi mắc 2 phần tử thì có điện áp giữa hai chân C này nên có thuật ngữ Vcc.
Trong công nghệ CMOS thì không dùng transistor mà dùng MOSFET, cực D để hở nên có khái niệm Open Drain cũng như TTL có Open Colector.
Chắc là từ đây có khái niệm Vdd.
Còn Vee và Vss thì na ná nhau. Chắc là nối vào chân E và S của trans hay FET.

Em biết đại ca thừa hiểu cái này rồi, đại ca giải thích đi, em cũng mù mờ về cái này.

[MHz]

Tôi nghĩ bác thelam giải đáp ý nghĩa của các ký hiệu nêu trên là đầy đủ và chính xác rùi, bác OD có gì hay thì bổ xung thêm để anh em học hỏi với...

[opendoor2507]

Các vị anh hùng đã quá lời . Thực ra tiểu đệ có biết nhưng thấy chưa được rõ ràng lắm nên mới post câu hỏi lên đây mong các vị chỉ giáo thêm, và cũng mong bài này sẽ có ích cho những hậu bối sau này ghé thăm box ứng dụng của chúng ta.

Để cho chính xác tiểu đệ đã tham khảo trên bách khoa thư wikipedia.org. Xin phép được tổng kết như thế này:

Hầu hết các IC đều có hai chân nối với các dây nguồn trên mạch ứng dụng của chúng. Tuy nhiên tên của các chân này tùy vào họ IC và nhà sản xuất ra chúng. Thông thường chúng là như sau:
--- Vcc (với BJT) , Vdd (với FET), V+ : thế nguồn dương.
--- Vee (với BJT) , Vss (với FET), V- : thế nguồn âm.

Kí hiệu đơn giản nhất là V+, V-. Tuy nhiên tùy vào thiết kế bên trong và truyền thống lịch sử mà người ta sử dụng các tên gọi khác nhau.
Chân có điện thế thấp nhất trên IC thỉnh thoảng được xem như cực đất (kí hiệu GND), người ta coi đó là chân nguồn có điện thế 0v.

Trong lịch sử

Vcc cho biết thế của nguồn được nối với cực góp (collector) của transistor lưỡng cực. Với loại NPN nó sẽ là +Vcc, còn với PNP nó sẽ là -Vcc. Có tranh cãi xung quanh nguồn gốc của các ký hiệu kép quy ước viết phía dưới chữ V. Có ý kiến cho rằng nguồn gốc của ký hiệu Vcc là do viết tắt của điện thế cung cấp cho bộ khuyếch đại collector chung (common collector). Ký hiệu kép cũng có thể được dùng nhằm chỉ rõ rằng đó chính là thế của nguồn cung cấp (vì nếu chỉ viết Vc người ta có thể hiểu lầm rằng đó là thế trên cực C).
Nhìn chung các ký hiệu kép được dùng để chỉ ra đó là thế của nguồn. Ví dụ, Vee cho biết thế emitter được cấp từ chân nguồn. Trong NMOS logic, Vss cho biết thế nguồn điện cho "source", tương tự Vdd cho biết thế "drain".
Trong một mạch điện, kí hiệu V với một ký tự ở dưới cho biết hiệu thế của điểm đó so với đất, ví dụ Vc là thế trên collector so với đất. Nếu ở dưới V có hai ký tự khác nhau thì đấy là hiệu điện thế giữa hai điểm đó. Ví dụ, Vbe là hiệu thế rơi trên BE, Vce là hiệu thế collector - emitter.

Và ngày nay

Các IC họ CMOS đã vay mượn quy ước của NMOS dùng Vdd cho cực dương Vss cho cực âm mặc dù trong thực tế cả hai đường nguồn âm và dương đều đi vào "source" ( + nguồn đi tới "source" của PMOS, - nguồn đi vào "source" của NMOS --- xem hình vẽ về NAND CMOS phía dưới) . Các họ IC sử dụng BJT (trans lưỡng cực) thì ký hiệu Vcc cho nguồn dương, Vee cho nguồn âm.
Các IC cao cấp hơn thường có những chân với các mức điện thế phục vụ những chức năng đặc biệt, đi vào hoặc ra khỏi chip. Và những chân này thường được gắn nhãn với các kí hiệu viết tắt để chỉ chức năng của chúng. Ví dụ, Vusb là chân nguồn 3.3V cho giao tiếp USB hay Vref là chân cấp điện áp chuấn cho các bộ ADC.
------------------------------------------------------------

Trên đây tôi muốn nhắc lại cặn kẽ nguồn gốc của các ký hiệu nguồn, tất nhiên nó còn có nhiều tranh cãi. Ngày trước khi còn là sv, tôi đã thắc mắc với ông thầy dạy vô tuyến thế này "thưa thầy theo em biết Vpp là viết tắt của Voltage peak to peak, thế còn ký hiệu Vcc là cái gì ạ ?". Ông thầy già đáng kính của tôi điềm nhiên trả lời trước lớp rằng "Vcc là viết tắt của V cung cấp tức là điện thế cung cấp cho mạch các em hiểu chưa"
Tôi định nói "thế thưa thầy chẳng nhẽ bọn tây nó phải học dân ta cái này hay sao mà trong các tài liệu tiếng Anh em vẫn thấy có ký hiệu Vcc", nhưng vì sợ thầy buồn nên thôi .
Đấy là chuyện vui của tôi, còn ngày nay không mấy ai để ý chuyện này, ngay cả bọn tây chúng cũng dùng loạn cả lên (miễn là thỏa mãn Vcc =Vdd=V+, Vee =Vss= V- ). Không tin quý vị cứ thử lên mạng download datasheet của con Max232 về mà xem, cùng là một con IC mỗi hãng nó ký hiệu chân nguồn một kiểu (cái này thì bó tay luôn). Hay quý vị thử tham khảo hình vẽ sau đây tôi lấy trên wikipedia.org trong phần nói về CMOS có ông còn tùy tiện hơn tương luôn Vcc vào CMOS .

[1504]

còn cái này nữa: Trong một số mạch điện người ta còn có thêm kí hiệu B+ và B- nữa đấy. (nếu các bác cứ quen suy diễn thì tưởng B là Base của tranzitor thì ...sai bét).
B là viết tắt của Battery, B+ là cực dương của bộ pin (hoặc ăcquy), B- là cực âm bộ pin (hoặc ac quy).