Những điều đơn giản mà những người tập lắp âm ly nên biết!

[lvt195]

Trước hết với tiêu đề bài viết này tôi xin nêu rõ một số điểm sau:
- Bài viết hướng tới những người đang và sẽ tập lắp ráp một âm ly từ đơn giản đến hoàn chỉnh. (Các cao thủ đọc nếu thấy nhàm chán thì cũng là lẽ thường tình, nếu có gì thiếu sót xin chỉ giáo thêm chứ đừng ném đá!)
- Bài viết là rút từ những kinh nghiệm thực tế của tôi muốn chia sẻ tất cả mọi người.
- Bài viết chỉ mang tính chất tham khảo.

Xin đi vào vấn đề:
1 - Những lưu ý trước khi có ý định bắt tay vào làm:
+ Học thuộc định luật bảo toàn năng lượng.
+ Xem lại các định nghĩa, công thức và cách tính công suất.
+ Nhớ rằng: "Công suất và độ lớn của âm thanh do âm ly phát ra không phải là tỉ lệ thuận với nhau"

2 - Sau khi lưu ý bước 1, cần xác định sơ bộ những thông tin của âm ly mình định lắp:
Cái này nói nôm na thế này cho dễ hiểu: Định lắp âm ly gì, sò hay chip, mono hay 2 kênh hay nhiều kênh, bao nhiêu Wat, đánh loa gì,...

3- Tìm schematics, mạch in, linh kiện (bao gồm cả biến áp nguồn, tụ nguồn,...), phụ kiện,...

4 - Chuẩn bị các dụng cụ cần thiết để thực hiện công việc.

(Còn nữa...)

[phuong.hng]

Hi bác nói quá. Trên này anh em mình toàn amater với nhau cả, có phải là kỹ sư chuyên chế AMP của hãng lớn đâu?
Bố cô bé chỗ em làm là thợ sửa và buôn loa đài có tiếng ở Hải Phòng mà nhất điinhj không chịu dạy hay tư vấn cho em. Điêu thế! Sợ mình cướp cơm chắc! Ghét bọn giàu mà keo

[mrbaosuper]

thiếu 1 cái là có cái gan to, tim mạnh chứ vừa cắm điện vô, nổ tụ, hủy bỏ hết dự án
thứ 2 là phải có xiền,
thứ 3 phải có loa

[lvt195]

Sau khi đã xác định được loại âm ly mà ta định lắp ráp công việc đầu tiên mà ta cần làm là thiết kế vào lắp ráp bo công suất, từ bo công suất đã có ta sẽ bắt tay vào làm phần nguồn. (Một lần nữa xin nhắc lại là tôi chỉ nói đến những điều cần lưu ý khi lắp ráp chứ không đi cụ thế công việc thiết kế và lắp ráp, diễn đàn này đã đề cập rất nhiều, các bạn tự tìm hiểu và lựa chọn cộng với kiến thức và sự sáng tạo của các bạn).
Tất nhiên khi có bo công suất rồi các bạn sẽ biết đc chúng ta cần nguồn bao nhiêu volt và công suất của nguồn là bao nhiêu. Đây là lúc chúng ta cần áp dụng định luật bảo toàn năng lượng đây; có bạn có hỏi tôi rằng: Em có cục BA 12 Volt tháo từ chiếc cassete cũ liệu em có thể lắp 1 cái âm ly khoảng 100W để nghe không?. Tôi cười trả lời đơn giản rằng không thể, thì bạn ấy phân bua: Nhưng mà em thấy trên cái cassette đó nó ghi là 300W cơ mà!. Đến đây các bạn có thể hiểu vấn đề rồi chứ?
Các bạn đại đa số là sinh viên điện tử, thì những công thức tính công suất chắc chắn các bạn nắm rõ hơn tôi (Tôi ko phải dân điện tử ). Tính nôm na thế này: Bộ nguồn (mà cụ thể là cục biến áp là chính) đóng vai trò cung cấp năng lượng cho cái âm ly hoạt động, mà công suất của cục BA lại phụ thuộc chủ vào độ lớn của nó (những yếu tố khác tất nhiên cũng phải kéo theo), điện áp thứ cấp cũng là 1 yếu tố. Mà công suất thực tế của cục BA cung cấp được lại còn phụ thuộc vào hiệu suất của nó, mà chính chất lượng Fe lõi và dây quấn cũng như kỹ thuật quấn quyết định đến hiệu suất này. Thường với BA mua ở chợ hàng Việt Nam hay tàu loại rẻ tiền chúng ta chỉ nên tin tưởng 70% là tối đa. Ví dụ cục BA nó ghi là 5A thì tôi chỉ dám lấy 3.5A là cùng.
Thứ đến, công suất tính toán và thiết kế bo công suất chúng ta cũng cần tính 1 hệ số hiệu suất cũng như chất lượng linh kiện và khả năng lắp ráp của chúng ta. Ví dụ: Con IC LM3886 theo datasheet thì nó ghi là "High-Performance 68W Audio Power Amplifier" nhưng các bạn cần lưu ý rằng công suất này chỉ đạt được khi và chỉ khi: Loa của bạn là loa 8 Ohm, mạch công suất của bạn thiết kế tối ưu, nguồn của bạn phải đủ công suất cung cấp cho nó,... Với tôi khi lắp con này tôi chỉ tính ước lượng đạt được công suất khoảng 30W với loa 4Ohm là mãn nguyện rồi! (30W/kênh không hề nhỏ đâu các bạn nhé!)

Qua đây các bạn đã có thể chọn được 1 cục BA đạt yêu cầu chưa nhỉ?

(Còn nữa...)

[mrbaosuper]

còn 1 điều lưu ý nữa, các bạn thấy có một số sơ đồ mạch ghi 100w, các bạn cần xác định đó là rms( công suất hiệu dung) hay pmpo( công suất đỉnh)
nếu là rms thì tốt, còn nếu là pmpo thì bằng con lm3886 thôi
cái thứ 2 là chọn loa
mình nghĩ bạn nên chọn loa 8 ohm, nếu từ 50w trở lên thì loa ít nhất 1 tấc
cái thứ 2 là có tính nhẫn lại nữa, nhiều bạn thấy cái sơ đồ khó 1 tí như mấy mạch DX thì lại thôi, chơi mấy mạch ít linh kiện hơn, nhưng không biết âm thanh có bằng không
cái thứ 3 bạn chọn theo hướng nào, công suất lớn như classD( ít tốn điện, công suất lớn nhưng nghe không hay),hay trung thực như class A( tốn điện, nóng, hay rè, mạch đơn giản, hiệu suất thấp)
và nếu là người mới thì nếu tiến theo trình tự này
tda2822-tda2003-la4440-tda2005-tda1516-tda2030-tda7294-apmly chạy sò tip41/42-d718-b688-c5200-a1943-tda8920-class D-......
đó là trình tự mình tiến, các bạn thích hay không thì tùy

[bdquetoi]

hiiiiiiiiiiii chắc ổng sợ anh cướp mất cô bé của ổng cũng nên

[lvt195]

Tiếp theo là gì nhỉ? Thiết kế phần nguồn:
Lưu ý điện áp DC sau khi nắn khoảng 1.414 (căn 2) lần điện áp AC thứ cấp. (Chính xác là bao nhiêu phụ thuộc vào cách nắn và những linh kiện đi kèm).
Chọn cầu diot với dòng định mức phù hợp, chọn tụ lọc nguồn phù hợp.
Tụ nguồn có 2 thông số cần quan tâm là áp làm việc và điện dung, chọn tụ có áp làm việc = 1.414 lần áp DC sau khi nắn. (Nếu tụ xịn có thể chỉ cần lấy = 1.2 lần là đc), điện dung của tụ nguồn về lý thuyết thì càng lớn càng tốt nhưng ko nên lớn quá dễ làm nóng biến áp nguồn hoặc hỏng bo công suất, khuyến cáo dùng thêm các tụ có điện dung nhỏ dần mắc song song để có hệ tụ có điện dung lớn nhằm tăng độ lợi cho quá trình nạp xả tụ. Cần mắc thêm các tu gốm điện dung bé để lọc nhiễu, có điều kiện mắc song song vào hệ tụ một con điện trở xả cho tụ để an toàn. Khi thiết kế nguồn nên xác định luôn điểm mass tổng của toàn âm ly, thường là tại chân chung của 2 tụ lọc nguồn chính (nếu là nguồn đôi) hoặc tại chân (-) của tụ lọc nguồn chính (nếu là nguồn đơn), lưu ý điểm này cần được nối với vỏ máy.

Lấy ví dụ là một bộ nguồn âm ly tôi vừa mới lắp để các bạn tham khảo:
Ở đây cục BA có thông số: Áp sơ cấp 100VAC, áp thứ cấp 30-0-30VAC, cầu diot 35A, 2 tụ nguồn có thông số 50WV - 5000MFD.

[mrbaosuper]

sao lại 100v ac, cắm vô là cháy đấy

[lvt195]

sao lại 100v ac, cắm vô là cháy đấy

Tất nhiên chẳng ai dại gì mang cục BA 100V cắm vào điện lưới 220V bạn ạ!

[mrbaosuper]

thì mình biết nhưng sao không phải 220v ac mà lại 100v ac( có thể bác gỡ ở máy ra), như vậy phải làm thêm cục biến áp từ 220-100

[lvt195]

thì mình biết nhưng sao không phải 220v ac mà lại 100v ac( có thể bác gỡ ở máy ra), như vậy phải làm thêm cục biến áp từ 220-100

Một thiết bị mà bất cứ người chơi âm ly nói chung cần phải có đó là bộ đổi nguồn (hoặc ổn áp) từ 220V ra 100V- 110V - 120V bạn ạ! Cái này của tôi dùng áp 100V vì tôi quen các thiết bị CDP, Tuner, Tape, Phono và Âm ly dùng điện 100V thôi. Chỉ là ví dụ, còn thiết kế lắp ráp bao nhiêu là tùy mọi người mà! Quan trọng là tận dụng đồ có sẵn!

[tepriu]

Góp 1 ý: phải có (cặp) loa tốt 1 chút nếu không thì khó mà biết cái ampli mình ráp nó có hay hay không. Và phải có cái đĩa test hay hay 1 chút thì mới được. Tức là có đầu in hay, thiết bị out tốt thì mới test được cái khúc giữa (LÀ CÁI AMPLI)

[lvt195]

Góp 1 ý: phải có (cặp) loa tốt 1 chút nếu không thì khó mà biết cái ampli mình ráp nó có hay hay không. Và phải có cái đĩa test hay hay 1 chút thì mới được. Tức là có đầu in hay, thiết bị out tốt thì mới test được cái khúc giữa (LÀ CÁI AMPLI)

Cảm ơn Tep, mình muốn dẫn giải dần dần từ Nguồn trước, qua cái âm ly rồi tới loa. Phần tín hiệu mình sẽ nói sau Thks!

[mrbaosuper]

bác lập cái luồng là những điều đơn giản, mà em thấy bác đã nói đủ thứ về audio rồi,
nguồn sao bác sao không nói rõ mấy A, em thấy 5 A là đủ rồi

[lvt195]

Như vậy là xong phần nguồn nhỉ?
Đến phần công suất tôi chỉ lưu ý các bạn một số điểm sau:
Kiểm tra cẩn thận xem mình đã mắc nguồn vào đúng chưa, nguồn V-, V+, GND đã nối tương ứng hay chưa? Chỉ cần nhầm 1 cái là hỏng ngay. Nhớ là IC công suất và sò luôn là những linh kiện lắp sau cùng khi test mạch công suất, và nhớ một điều quan trọng nữa là sò (hoặc IC công suất) luôn được bắt vào tản nhiệt cẩn thận (nhớ có lót sò và keo tản nhiệt) và cách điện hoàn toàn với tản nhiệt trước khi cắm điện chạy thử.
Nói đến đây vấn đề sẽ liên quan đến 2 phần khác rất quan trọng là Nguồn tín hiệu (Đầu đĩa, máy nghe nhạc, điện thoại,...) và Loa:
Tín hiệu trước khi đưa vào âm ly phải là tín hiệu sạch (không bị nhiễm điện AC lưới cũng như những dao động tạp nhiễu khác), muốn vậy thì nguồn phát phải chuẩn, để an toàn các bạn hãy dùng chiếc điện thoại của mình và bật trình nghe nhạc làm nguồn phát và nhớ để volume vừa phải thôi. 1 chiếc chiết áp tổng đặt ngay từ ngõ bo công suất và nhớ là chân GND được nối chung và nối với mass tổng (đã nói ở phần trên), chiết áp luôn để mức Min trước khi thử.
Loa thì các bạn lưu ý là hãy dùng những chiếc loa rẻ tiền thôi mà thử, có cháy đỡ tiếc của, và nên nhớ bước thử đầu tiên đừng nối loa vội vào bo công suất làm gì cả, cứ bình tĩnh.
Sau khi cắm tín hiệu vào, hãy chuẩn bị đồng hồ đo. cách ly mọi thứ lằng nhằng kia với các thiết bị và dụng cụ dẫn điện khác, dọn sạch bãi thử thật thông thoáng và trật tự, sau đó thì cắm điện (lưu ý là 1 chiếc cầu chì và 1 chiếc công tắc lắp trước ngõ vào biến áp sẽ không bao giờ thừa). Lần đầu tiên cắm điện hãy bình tĩnh, cắm điện rồi bật công tắc (nhớ tay vẫn để ở công tắc) và để ý thật nhanh mọi thứ, căng mắt ra nhìn, mở rộng mũi ra hít hà xem có khói hay mùi khét bốc lên ko? Nếu có thì rút điện ngay, kiểm tra và xử lý vấn đề. Nếu không có hiện tượng gì xảy ra thì may cho bạn rồi; hãy để nguyên điện như vậy, cầm bút thử điện dí vào vài chỗ sau biến áp trong mớ hỗn độn kia xem có an toàn ko, nếu an toàn rồi thì sờ tay vào sò (hoặc IC công suất) xem có nóng quá ko. Thường thì khi chưa có tín hiệu vào và chưa nối loa thì để tầm 5 phút tản nhiệt vẫn mát mẻ. Lúc này bạn hãy lấy VOM để thang đo khoảng 50VDC đo giữa mass và từng ngõ ra loa xem có DC ko? Nếu có cần kiểm tra lại, nếu không có DC ra loa thì lúc này ta mới rút điện ra và đấu loa vào.
Sau khi rút điện và đấu loa vào thì lại cắm điện và bật công tắc, điều quan trọng lúc này là để ý xem tiếng kêu ở loa phát ra thế nào, mặc dù volume đang để Min nhưng nếu loa có tiếng kêu u u hay xì rè thì mạch bạn làm chưa ổn, nếu ù bé hoặc không ù thì bạn hãy yên tâm vặn volume lên dần dần để nghe thử. Nếu vặn to dần mà âm nhạc át dần tiếng ù thì bạn hoàn thành 80% rồi, còn nếu chỉ nghe nhạc không có tiếng ù nào thì bạn hoàn thành 90% công việc. Chúc mừng bạn!
Phần tiếp theo tôi sẽ nói về cách xử lý ù!